Türkiye coğrafyası kökenli bir bitki olduğu ve ilk kez Tunç Çağı’nda Orta Asya bozkırlarından temin edilen atları besleme amacıyla bugünkü İran topraklarında tarımsal ortamda yetiştirildiği tahmin edilmektedir. Eski Yunan uygarlığı coğrafyasına Pers İmparatorluğu orduları ile birlikte at yemi olarak giriş yapmıştır. 17. yüzyıldan itibaren Avrupa’da düzenli olarak yetiştirilmeye başlanması Avrupa hayvancılığı açısından önemli bir ileri adım oluşturmuştur. 19. yüzyılda Amerika kıtasının özellikle iki ucunda (ABD ve Şili) geniş ölçekli olarak yetiştirilmeye başlanmıştır. A.B.D.’de özellikle Wisconsin ve Kaliforniya eyaletlerinde yetiştirilmektedir. Kaliforniya’daki üretimin büyük bölümü özel sulama düzenlemesi (California Aqueduct) altyapısına sahip Mojave Çölü’nde yapılmaktadır. Günümüzde dünyanın neredeyse bütün bölgelerinde büyükbaş hayvan yemi olarak üretilmektedir.

2000 yılından bu tarafa gerek iklim şartları gerek hayvan besleme gereksiminleri degişti için yonca üretimi dünya sıralamasında yerleri degişmeye başlamıştır. Dünyada yonca üretiminde yüz ölcümü ve iklim şartları göz önünde bulundurulursa şöyle sıralaya biliriz:

• ABD

• Türkiye

• İspanya

• Ukrayna

• ve digerleri diye biliriz

Ama kalite ve besin degerleri göz önüne aldımız zaman ise bu sıralama Türkiye 1. sıraya taşır, Türkiyede yonca yetiştiricilini ise ilk olarak düşündümüz zaman ise Aksaraydir.

​

 

     Yem bitkilerinin kraliçesi olarak adlandırılan yonca, tarımı yapılan kaba yem bitkilerinin hemen hepsinden daha yüksek bir yem değerine sahiptir. Yonca, geniş bir ortama uyma kabiliyetine sahip, kurağa ve soğuğa dayanıklı, asitli topraklar dışında her toprakta yetişebilen, ot verimi yüksek, çok yıllık değerli bir bitkidir. Yapısında 10’a yakın vitamin bulunması yanında, özellikle karotin (provitamin A), tokoferol (Vitamin E), Vitamin K, piliç derileri ve yumurta sarısı rengini iyileştiren Ksantofil (Xanthophyll), maddeleri yönünden zengindir.

Biçim Zamanı:

Yoncanın 1/10 çiçeklenme döneminde dekardan alınan protein verimi en yüksek düzeyde olup, ayrıca protein oranı ve dekardan alınan kuru ot verimi de iyi düzeydedir. Bu dönemde biçimin yapılması ile hem dekardan maksimum bir protein verimi elde edilecek, hem de gelecek yıllardaki gelişmenin gerektirdiği yedek besinler köklerde yeterince birikmiş olacaktır. Değişik gelişme dönemlerinde biçilen yoncanın kuru ot ve protein verimi

Biçim Yüksekliği ve Sayısı:

Yonca hasadında biçim zamanı kadar, biçim yüksekliği de önemlidir. Biçim alçaktan yapıldığında yeni sürgünler zarar görmekte, yüksek yapıldığında ise ürün tarlada bırakılmaktadır. Normal koşullarda bölgelere göre değişmek üzere yoncada biçim yüksekliği 5–10 cm dir. Ancak kıştan önce yapılan son biçimde, yüksekliğin 15 cm olması gerekmektedir. Bu yükseklik kökün besin maddeleri bakımından zenginleşmesini sağlamakta ve böylece bitki kışı daha güvenli geçirip, ilkbaharda daha kuvvetli gelişebilmektedir. Yonca öğle sıcaklığında değil sabah veya öğleden sonra serinde biçilmelidir. Biçme sırasında özen gösterilecek bir diğer konu da özellikle nemli havalarda, yoncalığın fazla çiğnenmemesidir. Aksi halde yoncalığın toprağı sıkışmakta ve verim düşmektedir. Yoncada biçim sayısı, yoncanın çeşidine, yetiştirildiği bölgeye ve biçim zamanına göre değişmektedir. Ülkemizde verimli arazilerde genelde yılda 5–6 biçim düşük verimli arazilerde ise 3 biçim yapılabilmektedir.

Verim: İlkbaharda kurulan bir yoncalık ilk yıl fazla ürün vermemektedir. Sonbaharda kurulan yoncalık, bir sonraki yaz başından itibaren ürün vermektedir. Yonca en yüksek verimi üçüncü yılda vermekte ve daha sonra verim düşmektedir. Bu nedenle yonca, ekim nöbetinde en az 3 yıl kalmalıdır. Ot verimi, toprağın verimine, gübrelemeye, sulamaya göre değişir. Her biçimden dekara ortalama 1 – 3 ton yeşil ot alınabilir. Bunun kuru ot karşılığı 300 – 800 kg’dır. Yoncanın toplam proteininin % 75 inin yapraklarında olduğunu düşünürsek; hasat ı yapılan yoncanın kurutma ve balyalama işlemi de çok önemlidir. Tarlada uzun süre kalıp aşırı kurutulmuş bir yoncada yapraklar çok kolay dökülebildiğinden yoncanın aşırı kurutulması istenmez. Yüksek nem değeri de küflenmeye sebep olabileceğinden ideal nem değeri % 12 – 14 tür.

​

 

     Yonca çık yıllık otsu bir bitkidir.

Boyu 50- 80 cm dir.

Derin bir kök sistemi vardır. Uygun koşullarda 8-10 metre derine gider.

Etkili kök derinliği 120 -180 cm dir.

Tarımı yapılan hemen tüm yem bitkilerinden daha yüksek bir yem değerine sahiptir. Birim alana protein verimi yüksek olup kuru ve yeşil otu her türlü hayvan için lezzetli ve besleyicidir, otu vitaminlerce çok zengindir. Otu kurutularak hayvanlara yedirilebildiği gibi ve pelet yem olarak kullanılır. Derinlerdeki su ve bitki besin maddelerinden kolayca yararlanabilir. Kendinden sonra ekilen bitkiler için organik madde ve azotça zengin iyi bir tarla toprağı bırakır. Köklerindeki yumrucuklar ile toprağa fazla miktarda azot biriktirme
özelliğine sahiptir.